Bạn có còn nhớ lần cuối mình đọc một cuốn sách từ đầu đến cuối là khi nào? Một tuần trước? Một tháng trước? Hay thậm chí là một năm trước? Câu hỏi tưởng chừng đơn giản này lại khiến nhiều bạn trẻ phải chần chừ suy nghĩ. Trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, khi mạng xã hội len lỏi vào mọi ngóc ngách của cuộc sống, giới trẻ dường như đang “lạc trôi” giữa một biển thông tin vô tận và dần “quên lãng” đi thói quen đọc sách bổ ích.
Điều này thật đáng lo ngại bởi lẽ, sách vở là kho tàng tri thức vô giá của nhân loại, góp phần nuôi dưỡng tâm hồn, mở mang trí tuệ và hoàn thiện nhân cách cho mỗi người, đặc biệt là các bạn trẻ – thế hệ tương lai của đất nước. Vậy thực trạng đọc sách của giới trẻ hiện nay như thế nào? Liệu có đang “báo động đỏ”? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu và phân tích vấn đề này qua bài viết dưới đây.
Nội dung bài viết
1.Thực trạng đáng báo động về thói quen đọc sách của giới trẻ ngày nay
Nhiều nghiên cứu và khảo sát trong những năm gần đây đã gióng lên hồi chuông báo động về thực trạng đọc sách của giới trẻ hiện nay. Theo thống kê của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, số giờ đọc sách trung bình của người Việt Nam chỉ khoảng 20 phút/năm, trong đó, giới trẻ chiếm tỷ lệ rất thấp.
Rõ ràng, so với thế hệ cha anh ngày trước, khi mà sách báo là nguồn giải trí và tiếp thu tri thức chủ yếu, thì giới trẻ ngày nay ít dành thời gian cho việc đọc sách hơn. Các bạn trẻ dường như đang bị cuốn vào vòng xoáy của công nghệ, mạng xã hội với hàng loạt thông tin hấp dẫn, giải trí đa dạng, khiến sách vở trở nên mờ nhạt.
Thực trạng đáng lo ngại hiện nay là nhiều bạn trẻ có thái độ lười đọc, coi việc đọc sách là nhàm chán, khó tiếp thu. Bên cạnh đó, một bộ phận không nhỏ các bạn trẻ đọc sách một cách thụ động, thiếu chọn lọc, chưa có phương pháp đọc hiệu quả khiến việc tiếp thu tri thức từ sách vở bị hạn chế.
2.Nguyên nhân nào khiến giới trẻ “quay lưng” với việc đọc sách?
Vậy đâu là nguyên nhân lý giải cho thực trạng đáng báo động này?
- Sự lên ngôi của mạng xã hội: Không thể phủ nhận sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin, đặc biệt là sự bùng nổ của mạng xã hội (Facebook, Instagram, TikTok, …) đã và đang tác động mạnh mẽ đến đời sống tinh thần của giới trẻ. Sự hấp dẫn từ các nền tảng mạng xã hội với nội dung phong phú, hình thức thể hiện sinh động, tính tương tác cao, cập nhật thông tin liên tục,… khiến giới trẻ dành phần lớn thời gian rảnh rỗi cho thế giới “ảo”, dần “ lãng quên” thói quen đọc sách.
- Sách bị xem là nhàm chán: So với những thông tin ngắn gọn, súc tích, bắt trend nhanh nhạy trên mạng xã hội, việc đọc sách đòi hỏi sự tập trung cao độ, kiên nhẫn và tư duy sâu hơn, khiến một bộ phận giới trẻ, đặc biệt là những bạn chưa có thói quen đọc sách từ nhỏ, cảm thấy khó khăn, nhàm chán và e ngại khi tiếp cận với sách.
- Ý thức tự giác tìm tòi học hỏi chưa cao: Bên cạnh những yếu tố tác động khách quan từ xã hội, ý thức chủ quan trong việc tự giác tìm tòi, học hỏi của bản thân mỗi người, đặc biệt là các bạn trẻ, cũng là nguyên nhân quan trọng dẫn đến thực trạng trên. Nhiều bạn trẻ chưa nhận thức rõ ràng tầm quan trọng của việc đọc sách, coi đó là nghĩa vụ, ép buộc thay vì là niềm vui, thói quen tốt trong cuộc sống.
- Thiếu định hướng trong việc lựa chọn sách: Một bộ phận giới trẻ gặp khó khăn trong việc lựa chọn sách phù hợp với sở thích, lứa tuổi và mục tiêu học tập, giải trí của bản thân. Điều này khiến các bạn dễ cảm thấy chán nản, bỏ cuộc giữa chừng khi đọc những cuốn sách quá khó hiểu, không thu hút.
3.Ảnh hưởng tiêu cực khi giới trẻ không còn mặn mà với việc đọc sách
Đọc sách mang lại rất nhiều lợi ích cho giới trẻ, và việc “quay lưng” với thói quen này sẽ dẫn đến những hệ lụy không nhỏ, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển toàn diện của thế hệ trẻ.
- Hạn chế khả năng tư duy: Sách là nguồn tri thức phong phú và bổ ích, giúp con người mở mang tầm hiểu, nâng cao trình độ nhận thức và hoàn thiện bản thân. Việc ít đọc sách khiến giới trẻ thiếu hụt kiến thức ở nhiều lĩnh vực, từ đó ảnh hưởng đến khả năng tư duy logic, phân tích vấn đề và tìm ra giải pháp giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.
- Vốn từ vựng nghèo nàn: Ít tiếp xúc với sách vở khiến vốn từ vựng của giới trẻ bị hạn chế. Điều này không chỉ gây khó khăn trong việc học tập, nghiên cứu mà còn ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, truyền đạt thông tin, ý tưởng một cách lưu loát, thuyết phục.
- Ảnh hưởng đến kết quả học tập: Đọc sách là một trong những phương pháp học tập chủ động và hiệu quả, giúp kích thích não bộ, nâng cao khả năng ghi nhớ và tiếp thu kiến thức mới. Ít đọc sách là một trong những nguyên nhân khiến kết quả học tập của một bộ phận giới trẻ ngày càng giảm sút.
4.Giải pháp khơi dậy niềm yêu thích đọc sách trong giới trẻ
Để khắc phục thực trạng trên, cần có sự chung tay nỗ lực từ nhiều phía: gia đình, nhà trường và toàn xã hội, trong đó giới trẻ đóng vai trò chủ yếu, tích cực thay đổi nhận thức và hành động, hình thành thói quen đọc sách bổ ích.
- Tuyên truyền, giáo dục về tầm quan trọng của việc đọc sách: Cần đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về lợi ích của việc đọc sách cho giới trẻ thông qua các hình thức phong phú và phù hợp, từ đó nâng cao nhận thức, thay đổi quan niệm và thái độ của các bạn trẻ với việc đọc sách.(Gợi ý về một số cuốn sách hay nên đọc tại đây)
- Xây dựng môi trường đọc sách lành mạnh, bổ ích: Cần đầu tư, phát triển hệ thống thư viện từ trung ương đến địa phương; cải thiện chất lượng hoạt động của các thư viện hiện có về cơ sở vật chất, nguồn sách; ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, vận hành thư viện nhằm tạo thuận lợi cho bạn đọc tiếp cận. Bên cạnh đó, cần tăng cường giới thiệu sách mới, tổ chức các buổi giao lưu, tọa đàm về sách để tạo không gian giao lưu, chia sẻ niềm đam mê đọc sách.
- Đa dạng hóa các hoạt động thu hút giới trẻ tham gia đọc sách: Bên cạnh những hình thức truyền thống, cần đổi mới phương thức tổ chức, nâng cao chất lượng các hoạt động về sách và văn hóa đọc cho phù hợp với nhu cầu thực tế và trình độ nhận thức của bạn đọc, đặc biệt là giới trẻ; tập trung xây dựng và phát triển các mô hình đọc sách tiên tiến, hiệu quả như: Câu lạc bộ sách, Ngày hội sách, Tủ sách gia đình, Tủ sách lớp học,…
- Vai trò quan trọng của gia đình và nhà trường: Cha mẹ cần là tấm gương cho con cái noi theo trong việc hình thành và duy trì thói quen đọc sách; kích thích niềm yêu thích sách cho con ngay từ khi còn nhỏ thông qua việc chọn lựa sách phù hợp và dành thời gian đọc sách cùng con. Nhà trường cầndạy học liên môn, lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục về văn hóa đọc trong các môn học, hoạt động giáo dục để hình thành cho học sinh thói quen, kỹ năng đọc sách hiệu quả
- Tận dụng lợi thế từ công nghệ: Bên cạnh việc hạn chế những tác động tiêu cực từ mạng xã hội, cần tận dụng những ưu thế của công nghệ thông tin trong việc tuyên truyền và lan tỏa văn hóa đọc như thành lập các diễn đàn, trang web, ứng dụng trên điện thoại về sách; phát triển các hình thức đọc sách trên thiết bị điện tử để thu hút giới trẻ tiếp cận văn hóa đọc bằng nhiều hình thức phong phú và tiện lợi hơn.
Thói quen đọc sách mang lại vô vàn lợi ích, không chỉ góp phần nâng cao kiến thức, mở mang tầm nhìn mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, hoàn thiện nhân cách cho thế hệ trẻ. Tuy nhiên, trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển như vũ bão như hiện nay, việc giới trẻ dành ít thời gian cho sách vở là một thực trạng đáng báo động cần được khắc phục kịp thời.
Để khơi dậy niềm đam mê đọc sách cho giới trẻ, xây dựng một thế hệ trẻ Việt Nam ham học hỏi, giàu tri thức, bản lĩnh và trách nhiệm, mỗi cá nhân, tổ chức, toàn xã hội cần nỗ lực hơn nữa trong việc lan tỏa văn hóa đọc, tạo điều kiện thuận lợi giúp các bạn trẻ tiếp cận với sách một cách dễ dàng, hiệu quả và thú vị. Bởi lẽ, ” Một dân tộc muốn xây dựng đất nước phải trước hết xây dựng nền văn hóa dân tộc, mà muốn vậy phải coi trọng việc đọc”.