Làng nghề truyền thống đang dẫn đầu xu hướng du lịch văn hóa sau đại dịch COVID-19, thu hút du khách với du lịch thủ công và trải nghiệm làm nghề.
Sau những năm tháng bị gián đoạn vì đại dịch, nhu cầu du lịch toàn cầu đã có sự chuyển hướng rõ rệt. Thay vì những hành trình xa hoa hay ồn ào, du khách hiện nay quan tâm nhiều hơn đến làng nghề truyền thống, nơi họ có thể chạm tay vào các giá trị văn hóa bản địa đích thực. Việc tái kết nối với di sản qua du lịch thủ công, trải nghiệm làm nghề, và bảo tồn nghề cổ đã trở thành xu hướng nổi bật trong ngành du lịch văn hóa sau đại dịch.
Không chỉ đơn thuần là điểm đến, làng nghề truyền thống còn là không gian sống động giúp du khách hiểu sâu sắc hơn về lịch sử, con người, và quá trình hình thành những sản phẩm thủ công mang giá trị tinh thần cao. Đây chính là hướng đi bền vững cho ngành du lịch trong tương lai.
Nội dung bài viết
Sức hút của làng nghề truyền thống trong du lịch hậu đại dịch
Làng nghề truyền thống – Nơi giữ hồn dân tộc
Làng nghề truyền thống ở Việt Nam không chỉ đơn thuần là nơi sản xuất hàng hóa phục vụ thị trường; chúng là những viên ngọc văn hóa ẩn mình sau làn khói, giữ gìn hồn cốt, bản sắc dân tộc qua từng đường nét, màu sắc và kỹ thuật thủ công.
Du khách khi đến với làng nghề truyền thống không chỉ tìm đến sản phẩm có giá trị vật chất, mà còn tìm kiếm giá trị tinh thần – được chạm vào lịch sử, ký ức, truyền thống của cả cộng đồng. Trong bối cảnh hậu đại dịch, nhu cầu kết nối sâu với văn hóa bản địa và tìm lại sự an yên tinh thần đã khiến làng nghề truyền thống trở thành điểm đến đầy lạc quan và sức hút.
👉 Xem thêm: Top 10+ làng nghề truyền thống lâu đời và nổi tiếng nhất tại Việt Nam
Du lịch thủ công – Xu hướng cá nhân hóa trải nghiệm
Trong những năm gần đây, “du lịch thủ công” nhanh chóng trở thành một xu hướng nổi bật, cho thấy rõ sự dịch chuyển từ các sản phẩm tour đại trà sang trải nghiệm cá nhân hóa. Du khách không muốn chỉ đứng nhìn, họ muốn trực tiếp tham gia, tạo ra thành phẩm bằng chính đôi tay của mình. Vì vậy, các làng nghề truyền thống đã tận dụng điểm này để phát triển dịch vụ mang tính cá nhân cao, như mời khách cùng làm gốm Bát Tràng, tự dệt vải ở Tây Nguyên, hoặc cùng tráng bánh tráng tại Hội An.
Theo thống kê của UNWTO, du lịch thủ công và du lịch trải nghiệm đang tăng trưởng mạnh mẽ sau đại dịch với tỷ lệ hơn 30% du khách quốc tế cho biết họ quan tâm đến trải nghiệm tại làng nghề truyền thống – đặc biệt ở làng nghề truyền thống của Việt . Điều này đã mở ra cơ hội lớn để các làng nghề chuyển đổi, sáng tạo sản phẩm du lịch gắn liền với bản sắc văn hóa và tạo ra giá trị kinh tế mới.
Trải nghiệm làm nghề – Chìa khóa giữ chân du khách
Từ quan sát đến tham gia thực tế
Khác biệt lớn nhất của du lịch làng nghề truyền thống so với du lịch tham quan bình thường là du khách được từ quan sát chuyển thành tham gia thực tế vào quá trình làm nghề. Không còn là “khách du lịch” thụ động, họ trở thành “nghệ nhân” trong một ngày, được trực tiếp nặn, vẽ, dệt, khâu, đan… và mang về những sản phẩm do chính mình tạo nên. Trải nghiệm này tạo nên sự kết nối sâu sắc hơn, khiến du khách cảm thấy tự hào, thích thú, và mong muốn chia sẻ hành trình đó với người khác – điều rất quan trọng trong marketing truyền miệng.
Các làng nghề truyền thống khai thác tốt yếu tố này, phối hợp với hướng dẫn viên – nghệ nhân cốt lõi để tổ chức tour “một ngày làm nghệ nhân”, khóa học ngắn hạn, workshop chuyên sâu… đảm bảo du khách không chỉ trở về với “kỷ vật” mà còn kèm theo vốn kiến thức và trải nghiệm sâu.
Giá trị cảm xúc vượt trội
Trong xu hướng cá nhân hóa, du khách ngày càng đề cao trải nghiệm sản phẩm có “dấu ấn của riêng mình” thay vì mua đồ đã làm sẵn. Việc tự tay làm ra một món đồ đoàn viên, dù còn thô sơ, nhưng lại chứa đựng cả hành trình ký ức, cảm xúc – chính là giá trị tình cảm vượt lên trên giá trị vật chất.
Từ những chiếc lồng đèn Hội An do chính tay khách cùng làm, đến những tấm lụa Vạn Phúc do chính người tham gia tỉ mẩn dệt từng sợi – tất cả đều chứa đựng “câu chuyện” của chuyến đi, của các làng nghề truyền . Khi xuất hiện trên mạng xã hội, hình ảnh đó không chỉ là hình ảnh sản phẩm, mà là hình ảnh của trải nghiệm – nó giúp làng nghề truyền thống chạm đến trái tim người xem, tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ.
Bảo tồn nghề cổ – Hướng đi tất yếu của du lịch bền vững
Làng nghề truyền thống đối mặt với nguy cơ mai một
Dù giữ vai trò quan trọng trong di sản văn hóa, rất nhiều làng nghề truyền thống hiện đang đứng trước nguy cơ biến mất do nguyên nhân như: không thu hút được thế hệ trẻ tiếp nối, nguồn nguyên liệu trở nên khan hiếm hoặc đắt đỏ, công nghệ hiện đại từ đô thị len lỏi khiến lao động thủ công mất đi vị trí…
Nếu không có giải pháp bảo tồn đúng hướng, nhiều làng nghề truyền thống sẽ dần bị lãng quên, biến mất khỏi bản đồ du lịch. Các sản phẩm, kỹ thuật thủ công hàng trăm năm có thể bị thất truyền, kéo theo đó là sự mất mát về lịch sử, bản sắc, và động lực phát triển du lịch cộng đồng.
Du lịch – Cơ hội hồi sinh nghề cổ
Du lịch chính là chìa khóa giúp làng nghề truyền thống hồi sinh mạnh mẽ. Nhu cầu trải nghiệm làm nghề không chỉ tạo thêm nguồn thu trực tiếp mà còn giúp duy trì nghề truyền thống bền vững. Khi có thu nhập ổn định, nghệ nhân có thể truyền nghề cho thế hệ sau, động lực phát triển nghề sẽ dễ được duy trì hơn.
Không chỉ vậy, thông qua việc bảo tồn nghề cổ kết hợp du lịch, làng nghề truyền thống còn giữ gìn được không gian văn hóa, phong tục tập quán, làn điệu dân ca, ngôn ngữ và lối sống đặc trưng. Đây là cách bảo tồn văn hóa sống lâu dài, chứ không chỉ dừng ở việc cất chứa hiện vật.
Các mô hình du lịch làng nghề truyền thống tiêu biểu
Mô hình du lịch làng nghề gắn với giáo dục
Du lịch chính là chìa khóa giúp làng nghề truyền thống hồi sinh mạnh mẽ. Nhu cầu trải nghiệm làm nghề không chỉ tạo thêm nguồn thu trực tiếp mà còn giúp duy trì nghề truyền thống bền vững. Khi có thu nhập ổn định, nghệ nhân có thể truyền nghề cho thế hệ sau, động lực phát triển nghề sẽ dễ được duy trì hơn.
Không chỉ vậy, thông qua việc bảo tồn nghề cổ kết hợp du lịch, làng nghề truyền thống còn giữ gìn được không gian văn hóa, phong tục tập quán, làn điệu dân ca, ngôn ngữ và lối sống đặc trưng. Đây là cách bảo tồn văn hóa sống lâu dài, chứ không chỉ dừng ở việc cất chứa hiện vật.
Mô hình du lịch xanh gắn với làng nghề
Với nhận thức ngày càng tăng về bảo vệ môi trường, các tour kết hợp giữa tham quan làng nghề truyền thống với hoạt động bảo vệ cảnh quan tự nhiên, thu gom rác thải nhựa, sử dụng nguyên liệu tái chế… ngày càng được ưa chuộng.
Ví dụ: tour đến làng đan lát Phú Vinh có thể kết hợp thu gom vỏ chai, làm gạch sinh thái; hay tour làm gốm Bát Tràng gắn với việc sử dụng bột màu thiên nhiên, giảm thiểu hóa chất gây hại. Việc này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn làm tăng giá trị và sức hút cho làng nghề truyền thống.
Mô hình du lịch cộng đồng
Du lịch cộng đồng liên kết chặt chẽ giữa khách và dân làng, giúp du khách trải nghiệm cuộc sống thực, ăn ở, sinh hoạt cùng người bản địa. Các homestay, farmstay tại làng nghề truyền thống như ở Bát Tràng, Kim Bồng đã trở nên phổ biến.
Tại đây, du khách không chỉ đóng vai trò “người mua” – họ được mời gọi tham gia vào các hoạt động hằng ngày như vớt tre, phơi nắng nguyên liệu mây, đốt lửa, tự chế biến bữa ăn truyền thống… Những hoạt động này giúp làm sâu sắc trải nghiệm, tạo cảm giác sang trọng giản dị, khiến cảm xúc chân thật và bền lâu.
Vai trò của truyền thông số và kết nối quốc tế
Số hóa trải nghiệm làng nghề
Trong thời đại số hóa, nhiều làng nghề truyền thống đã chuyển mình thông qua thương mại điện tử và ứng dụng công nghệ. Các tour 360° đưa khách quốc tế tham quan trực tuyến, sách hướng dẫn, video giới thiệu quy trình làm nghề, livestream workshop… giúp lan tỏa giá trị làng nghề truyền thống đến toàn cầu.
Ví dụ: Trang web chính thức của Làng Gốm Bát Tràng – tích hợp hình ảnh, video, lịch sử, thông tin đặt tour, giúp du khách có thể lên kế hoạch chi tiết trước chuyến đi. Sự hiện diện trực tuyến đã giúp nâng cao hình ảnh làng nghề truyền thống, tạo niềm tin với khách nước ngoài.
Mạng xã hội – Cầu nối lan tỏa giá trị bản địa
-
Content viral: Video “Từ đất sét đến bình gốm” của nghệ nhân Bát Tràng đạt 2.4 triệu view trên TikTok, kéo 40% lượng khách EU đến làng (2023).
-
KOLs tại các làng nghề truyền thống: Nghệ nhân trẻ Lê Việt Cường (làng mây tre Phú Vinh) thu hút 100.000 follower bằng chuỗi video “Ngày xưa cha làm, nay con kể”.
Thách thức và cơ hội cho du lịch làng nghề truyền thống
Thách thức về chất lượng dịch vụ tại các làng nghề truyền thống:
-
Thiếu quy trình chuẩn hóa: Nhiều làng nghề truyền thống hiện vẫn vận hành theo quy mô gia đình, không có hệ thống quản lý chuyên nghiệp, đôi khi ảnh hưởng đến sự an toàn và tiện nghi của du khách. Như thiếu bảng hướng dẫn an toàn, thiếu phòng vệ sinh sạch sẽ, thiếu khu vực nghỉ ngơi…
-
Thiếu nguồn nhân lực được đào tạo: Nghệ nhân chính thường tập trung vào sản xuất, ít được đào tạo bài bản về kỹ năng chào đón khách, thuyết trình, giao tiếp ngoại ngữ; dẫn đến sự vụng về, thiếu thân thiện với du khách nước ngoài khi đến làng nghề truyền thống.
-
Thiếu đầu tư hạ tầng du lịch phụ trợ: Nhà vệ sinh, chỗ gửi xe, biển hiệu rõ ràng chưa trở thành tiêu chuẩn tất yếu. Trong khi đó, du khách ngày càng yêu cầu trải nghiệm toàn diện – từ tiện nghi đến nội dung sâu – tạo ra áp lực cho làng nghề truyền thống cải thiện chất lượng không thể trì hoãn.
Thách thức về bảo tồn nghề cổ đúng cách
-
Nguy cơ thương mại hóa thái quá: Nhiều nơi đua nhau tạo tour “siêu rẻ” nhưng sử dụng nguyên liệu kém chất lượng, sản xuất nhanh – làm mất bản sắc làng nghề truyền thống; thậm chí nhiều nơi “sáng tác” không đúng kỹ thuật truyền thống.
-
Thiếu sự chuẩn hóa kỹ thuật truyền nghề: Do thiếu quan tâm vào đào tạo kế thừa, trẻ em địa phương ngày càng xa rời với làng nghề truyền thống; trong khi đó dân cư ở nơi khác đến chỉ làm “mua vui” mùa du lịch. Kỹ thuật nghề cổ trong làng nghề truyền thống đứng trước nguy cơ gián đoạn, dẫn đến biến thể hoặc thất truyền.
-
Thách thức về bảo tồn không gian văn hóa: Nếu không gắn bảo tồn nghề với duy trì không gian truyền thống (những góc sân, ký ức, cách sắp xếp nhà cửa lưu giữ thùng tro, lò nung, giọng nói), du lịch làng nghề truyền thống có thể biến thành một “trung tâm thương mại văn hóa” mất đi phần linh hồn.
Cơ hội phát triển bền vững
-
Xu hướng du lịch trải nghiệm ngày càng tăng: Nhu cầu tìm kiếm sự chân thực, sự cá nhân hóa và kết nối với văn hóa địa phương đang tạo điều kiện thuận lợi cho làng nghề truyền thống trở thành điểm đến hấp dẫn. Khi khách đã thấy được giá trị trải nghiệm sâu, họ sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm và dịch vụ.
-
Hỗ trợ chính sách và hợp tác công – tư: Nhiều địa phương đang triển khai chính sách hỗ trợ làng nghề truyền thống tham gia vào ngành du lịch, như hỗ trợ phát triển hạ tầng, tập huấn kỹ năng phục vụ, đào tạo marketing số, kết nối với các tour quốc tế. Đây là cơ hội để tăng năng lực thiết kế tour, nâng giá trị sản phẩm trải nghiệm, tạo chuỗi giá trị khép kín cho làng nghề truyền thống.
-
Phát triển chuỗi sản phẩm và giá trị văn hóa: Từ tour trải nghiệm làm nghề, các làng nghề truyền thống còn có thể phát triển chuỗi sản phẩm kèm theo: không gian trình diễn nghệ thuật truyền thống, homestay bên trong làng nghề, nhà hàng địa phương với nguyên liệu bản địa… giúp kéo dài thời gian lưu trú, tăng thời gian chi tiêu và tạo thêm công ăn việc làm cho dân làng.
Kết luận
Làng nghề truyền thống đang trở lại mạnh mẽ trong xu hướng du lịch văn hóa hậu đại dịch. Việc kết hợp du lịch thủ công, trải nghiệm làm nghề và bảo tồn nghề cổ không chỉ giúp du khách có những trải nghiệm sâu sắc mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững cho các cộng đồng địa phương. Trong tương lai, nếu được đầu tư và kết nối quốc tế hiệu quả, các làng nghề truyền thống Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch thế giới.
👉 Xem thêm: Chính sách phát triển du lịch Việt Nam hậu COVID-19
Các nội dung liên quan khác: Du lịch Đà Nẵng: Khám phá bãi biển Mỹ Khê, sự kiện Đà Nẵng và cầu rồng show năm 2025
Nguyễn Phương Thảo
22051216
QH-2022-E KTQT 4