Tết Nguyên Đán là gì?

Tết Nguyên đán là dịp lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam được tính vào đầu năm Âm lịch, Tết Nguyên đán thường có nhiều tên gọi khác nhau như: Tết Cả, Tết Âm lịch, Tết ta, Tết cổ truyền,…Theo phiên âm của chữ Hán – Việt thì “Tết” theo chữ Hán là tiết, “nguyên” theo chữ Hán sẽ là sự khởi đầu và “đán” là buổi sáng sớm. Do đó, cách đọc đúng nhất phiên theo âm chữ Hán Việt là Tết Nguyên đán.

Như thường niên, Tết Nguyên Đán 2024 đã gần kề, mang theo bao nhiêu hi vọng, tâm huyết và hương sắc xuân đặc trưng của những ngày đầu năm mới. Trong bối cảnh bận rộn của cuộc sống hiện đại, những ngày này trở thành thời điểm quan trọng, nơi mà mỗi gia đình, mỗi con người hòa mình vào không khí ấm áp, tràn ngập tình thân và những truyền thống văn hóa trăm năm. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về ý nghĩa của dịp Tết Nguyên Đán và những điều bạn nên biết! 

Ý Nghĩa Tết Nguyên Đán: Sự Hòa Quyện Giữa Truyền Thống và Hiện Đại

Những điều cần biết để ngày Tết Nguyên đán trọn vẹn, ý nghĩa

Ngày Tết Nguyên Đán không chỉ là một dịp lễ truyền thống, mà còn là một khoảnh khắc đặc biệt trong năm, nơi mọi gia đình Việt Nam hòa mình vào không khí tưng bừng của mùa xuân. Để bạn có thể trải nghiệm trọn vẹn ý nghĩa của ngày lễ này, hãy cùng chúng tôi khám phá những điều cần biết.

1. Lịch trình ngày Tết

Tết Nguyên Đán được tính bắt đầu vào ngày đầu tiên của năm âm lịch, thông thường sẽ muộn hơn Tết Dương lịch từ 1 đến 2 tháng do quy luật 3 năm nhuận 1 tháng của năm Âm lịch. Vậy nên thời điểm bắt đầu Tết Nguyên đán sẽ rơi vào khoảng thời gian từ ngày 21 tháng 01 đến ngày 10 tháng 02.

Tết Nguyên Đán sẽ kéo dài từ ngày 30 tháng Chạp đến hết mùng 3 tháng Giêng. Ngày 1 tháng Giêng là ngày quan trọng nhất, đánh dấu sự khởi đầu mới của năm.

2. Những điều cần làm trong ngày Tết

Dọn dẹp nhà cửa

Với người dân Việt Nam việc lau dọn nhà cửa mỗi dịp cuối năm mang ý nghĩa là sẽ loại bỏ đi những điều không tốt của năm cũ chuẩn bị đón chào điều may mắn và tài lộc cho năm mới. Vì thế mà đây cũng là dịp để các thành viên trong gia đình được cùng nhau dọn dẹp làm mới cho các vật dụng trong nhà mình.

Ngoài ra, để trang trí nhà cửa đón Tết người Việt còn mua rất nhiều loại hoa chưng Tết với nhiều màu sắc và ý nghĩa khác nhau như: Hoa Thủy Tiên, Hoa Đồng Tiền, Hoa Cúc,…

Cúng ông Công, ông Táo

Mùng 23 tháng Chạp là ngày lễ cúng ông Táo. Vào ngày này thì mỗi nhà sẽ dọn dẹp sạch sẽ căn bếp, sau đó chuẩn bị một mâm cỗ gồm trái cây, đồ mặn và phóng sinh một con cá chép. Việc này có mục đích là chuẩn bị cho ông Công, ông Táo lên thiên đình để báo cáo những việc xảy ra trong gia đình một năm qua cho triều đình.

Gói bánh Chưng, bánh Tét

Gói bánh chưng và bánh tét trong dịp Tết là một nghi lễ truyền thống tại Việt Nam. Người làm bánh sẽ chuẩn bị lá chuối, gạo nếp xanh, mỡ nước dừa và nhân theo cách truyền thống.  Bánh chưng, bánh tét chính là 2 loại bánh truyền thống nằm trong danh sách các món ăn ngày Tết không thể thiếu để dâng lên bàn thờ tổ tiên hoặc làm quà tết cho người hay bạn bè. Bánh chưng và bánh tét không chỉ ngon miệng mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết và truyền thống trong mỗi gia đình Việt.

Trang trí nhà cửa bằng cây, hoa cảnh

Tết đến, xuân sang thì nhất định không thể thiếu hoa tươi. Theo quan niệm của người Á Đông, hoa nở trong nhà sẽ mang lại nhiều may mắn, tài lộc cho gia chủ. Không chỉ thế, trang hoàng nhà cửa bằng cây hoa cảnh còn giúp tô điểm cho ngôi nhà thêm lộng lẫy và mới mẻ.

Bày mâm ngũ quả

Bày mâm ngũ quả là một trong những hoạt động ngày Tết không thể thiếu của hầu hết mọi gia đình Việt. Quan niệm dân gian cho rằng Tết là dịp ông bà tổ tiên sẽ về sum vầy với con cháu nên ngoài việc dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa, mâm ngũ quả phải luôn được chuẩn bị chu đáo để bày biện trên bàn thờ gia tiên.

Mỗi vùng miền sẽ có những ước định riêng về các loại trái cây bày trên mâm. Chẳng hạn như Tết miền Bắc sẽ chọn 5 loại quả với 5 màu sắc khác nhau tượng trưng cho ngũ hành, miền Nam sẽ ưu tiên các loại quả như mãng cầu, đu đủ, dừa và xoài để cầu mong sung túc, may mắn sẽ đến trong năm mới. Mỗi vùng miền đều có phong tục bày trí mâm ngũ quả khác nhau tuy nhiên đều mang ý nghĩa cầu mong cho một năm mới hạnh phúc và may mắn.

Tảo mộ

Vào ngày đầu tiên của năm mới, mọi người trong gia đình sẽ dậy thật sớm, chuẩn bị nhang đèn để đi thăm viếng mộ ông bà tổ tiên. Đây là cách để tưởng nhớ những người đã khuất, để con cháu biết đến nguồn cội gia đình.

Cúng Tất niên

Cúng Tất niên là một nghi lễ quan trọng đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và chào đón năm mới trong văn hóa Việt Nam. Gia đình tụ tập cùng nhau để cầu mong, cảm ơn và tưởng nhớ tổ tiên. Nghi thức này thường bao gồm việc cúng các đồng dao, lễ bái và thưởng thức các món ăn truyền thống. Cúng Tất niên không chỉ là nghi lễ tôn giáo mà còn là dịp để mọi người sum họp, chia sẻ niềm vui và kỷ niệm những khoảnh khắc cuối năm.

Chúc Tết, mừng Tuổi

Chúc Tết và mừng tuổi đầu năm là một truyền thống quan trọng trong nền văn hóa Việt Nam. Mọi người thường gửi lời chúc Tết chân thành và những lời tốt đẹp nhất nhau để chia sẻ niềm vui và may mắn trong năm mới. Việc chúc Tết cũng thường đi kèm với việc tặng quà và lì xì, thể hiện lòng tôn trọng và quan tâm. Đây là dịp để tạo ra không khí ấm áp, hạnh phúc và gắn kết gia đình, bạn bè trong khoảnh khắc đặc biệt của năm.

Xông đất, xông nhà

Xông đất, xông nhà là tục lệ đã có lâu đời tại nước ta. Nhân gian quan niệm rằng, vào ngày mùng 01 đầu năm, người đầu tiên tới chúc Tết gia đình nếu hợp tuổi, hợp mệnh với gia chủ thì gia đình sẽ có một năm may mắn, tài lộc, làm ăn thuận lợi. Người tới xông đất nên mặc đồ màu đỏ hay còn là màu của Tết – màu sắc đại hiện cho Tết và sự may mắn.

Đi chùa đầu năm

Đi chùa đầu năm cũng là hoạt động ngày Tết quen thuộc của nhiều gia đình. Mọi người thường ăn mặc trang trọng, đến đền chùa thắp nhang niệm phật để tâm hồn được thanh tịnh, mong cầu sức khỏe và hạnh phúc cho gia đình. Đây là hoạt động tâm linh ý nghĩa, đã được tiếp nối qua rất nhiều thế hệ.

Mua muối

“Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”; theo tục lệ dân gian từ xưa nay, đầu năm mua muối vào ngày đầu năm mới là hành động mua sự mặn mà cho gia đình, hy vọng gia đình có một năm hòa thuận, yên ổn, các thành viên yêu thương, gắn bó với nhau.

3. Những điều nên tránh trong ngày Tết

Phong tục kiêng quét nhà, đổ rác vào ngày mùng 1 Tết

Theo quan niệm dân gian, việc quét nhà vào ngày đầu tiên của năm mới sẽ đánh rơi tài lộc và may mắn. Người Việt tin rằng, bằng cách kiêng quét nhà, họ giữ được tinh thần an lành, không làm rơi vào những việc làm mang tính xấu xí và mang đến niềm vui, hạnh phúc cho gia đình trong năm mới. Phong tục này còn là cách để tôn trọng và kính trọng tâm linh, giữ gìn không khí trang trọng và thiêng liêng trong dịp Tết Nguyên Đán.

Không làm vỡ vật dụng

Người Việt tin rằng, việc làm vỡ đồ vào ngày Tết sẽ mang lại xui xẻo và mang đi tài lộc, may mắn. Việc này được coi là không tốt, và người ta thường tránh mọi hoạt động có thể làm rơi vào tình trạng hỏng hóc, vỡ vụn để đảm bảo sự an lành, hòa thuận và tốt lành cho gia đình trong năm mới. Phong tục này thể hiện lòng kính trọng với truyền thống và tâm linh, đồng thời giữ gìn không khí trang trọng và yên bình trong lễ hội Tết Nguyên Đán.

Không nói điều xui xẻo

Theo quan niệm xưa, những phát ngôn đầu năm có thể ảnh hưởng đến những việc sẽ xảy ra trong năm mới. Vì vậy, mỗi lời nói vào những ngày tết đều phải rất thận trọng, tránh nói những điều xui xẻo, nói tục dù chỉ là đùa vui. Những từ không nên nói ví dụ như: “Chết mất”, “tiêu tan”, “đói kém”,… Thay vào đấy, mọi người thường nói những điều tốt đẹp và trao nhau câu chúc may mắn, thịnh vượng ngày đầu năm.

 Không bỏ dở, bỏ thừa đồ ăn

Với quan niệm: “Một năm chỉ có ba ngày Tết”, nhiều gia đình không ngại chi mạnh tay để mua sắm, trang hoàng cho gia đình cũng như tổ chức các bữa tiệc linh đình. Vì thế, việc lãng phí thức ăn là điều khó tránh khỏi. Tuy nhiên, các gia đình cần lưu ý, chuẩn bị món ăn vừa đủ, tránh việc chuẩn bị quá linh đình, dẫn đến việc bỏ thừa đồ ăn. Điều này không chỉ gây lãng phí mà còn khiến gia đình cả năm làm ăn thất bát, mất mùa, đói khát,…

Không vay mượn đầu năm

Người Việt tin rằng việc này sẽ tránh được rủi ro và khó khăn trong tài chính trong suốt năm mới. Kiêng không vay mượn cũng được coi là biểu hiện của sự tự chủ và tự lập, giúp duy trì sự ổn định và an bình trong cuộc sống. Điều này thể hiện lòng tiên nghiêm và ý thức về tài chính cẩn thận, tạo nên một bước khởi đầu tích cực cho năm mới.

Không đóng cửa nhà vào đầu năm mới

Trong những ngày đầu năm, thần linh sẽ gõ cửa mang may mắn, tài lộc tới từng nhà. Nhân gian quan niệm rằng, nếu đóng cửa vào những ngày này, thần linh sẽ không ghé vào nhà bạn được, điều này bị xem là bất kính, dẫn đến cả năm thiếu may mắn, tài lộc, làm ăn không thuận lợi. Đây chỉ là quan niệm dân gian, tuy nhiên bạn cũng nên mở cửa vào những đầu năm để tạo không khí rộn ràng ngày Tết. Một năm chỉ có một cái Tết, ngại gì mà không trang hoàng nhà cửa thật đẹp, thật rực rỡ để mang lại may mắn cho cả năm phải không nào?

Tết Nguyên Đán 2024