Đầu năm 2023 đến nay, những thông tin về trí tuệ nhân tạo AI đã phủ sóng một cách mạnh mẽ ở Việt Nam và thế giới. Sự ra mắt của ChatGPT làm “khuynh đảo” giới công nghệ lẫn cuộc sống nhiều người. Rất nhiều phần mềm hay ứng dụng về AI hay tích hợp trí tuệ nhân tạo đều thu hút rất nhiều người dùng. Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều câu hỏi được đặt ra về AI với sự hoài nghi. Liệu rằng trí tuệ nhân tạo có thật sự là tương lai công nghệ cho thế giới?
AI được sử dụng rộng rãi ở nhiều lĩnh vực
Nội dung bài viết
Các thông tin chung về trí tuệ nhân tạo (AI)
Khái niệm về trí tuệ nhân tạo AI
Các loại AI phổ biến được sử dụng rộng rãi
- Nhận dạng giọng nói (Speech recognition)
- Trợ lý ảo (Virtual agent)
- Sản sinh ngôn ngữ tự nhiên (Natural language generation)
- Học sâu (Deep Learning):
Trí tuệ nhân tạo AI đã mang lại lợi ích gì cho cuộc sống con người?
- Tối ưu sức lao động con người trong công việc
- Phát hiện và tự động ngăn chặn các rủi ro không đáng có
- Tiết kiệm thời gian làm việc
- Giúp kích thích sự sáng tạo của con người
Những hạn chế mà trí tuệ nhân tạo AI vẫn còn gặp phải
- Chi phí cao
- Không có cảm xúc và sự linh hoạt như con người
- Thiếu tính linh hoạt
- Nguy cơ rò rỉ dữ liệu
- Thất nghiệp
Vậy AI có phải là tương lai công nghệ của xã hội hiện nay?
Nội dung bài viết
Các thông tin chung về trí tuệ nhân tạo (AI)
Sự thật, thuật ngữ “trí tuệ nhân tạo Al” đã xuất hiện vào những năm 1955. Nhưng đến năm 2023, ChatGPT giúp giới công nghệ và mọi người có cái nhìn quan tâm hơn về Al. Vậy trí tuệ nhân tạo AI là gì?
AI bắt đầu xuất hiện vào năm 1950 với các nghiên cứu về lý thuyết trí tuệ máy và học máy
Khái niệm về trí tuệ nhân tạo AI
Trí tuệ nhân tạo AI là gì?
Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) là một chủ đề rất được quan tâm trong thời đại sống công nghệ hiện nay. Trong đó, AI được định nghĩa là khả năng của máy tính, robot hay máy móc khác để học hỏi và thực hiện các nhiệm vụ phức tạp mà trước đây chỉ có con người mới làm được. AI bắt đầu xuất hiện vào năm 1950 với các nghiên cứu về lý thuyết trí tuệ máy và học máy. Từ đó đến nay, AI đã có nhiều bước tiến trong việc phát triển các thuật toán học máy nâng cao.
Các loại AI phổ biến được sử dụng rộng rãi
Có nhiều loại trí tuệ nhân tạo phổ biến trong ứng dụng thực tế. Dưới đây là một số loại AI được sử dụng rộng rãi:
1. Nhận dạng giọng nói (Speech recognition)
Công nghệ nhận dạng giọng nói (Speech recognition) có khả năng nhận biết và chuyển đổi giọng nói của con người thành văn bản hoặc ngược lại. Công nghệ này được sử dụng rộng rãi trong nhiều ứng dụng như trợ lý ảo, điều khiển bằng giọng nói; trong các hệ thống gọi điện tự động, hệ thống nhận dạng giọng nói của người dùng để xác thực danh tính và hệ thống dịch thuật giọng nói để giúp người dùng giao tiếp với nhau bằng các ngôn ngữ khác nhau. Một số ví dụ về công cụ AI về nhận dạng giọng nói như: Google Assistant, ChatGPT, v.v
2. Trợ lý ảo (Virtual agent)
Trợ lý ảo (VA) là một công nghệ AI được lập trình để tương tác với con người thông qua các nền tảng kỹ thuật số, bao gồm các trang web, ứng dụng di động, các hệ thống trò chuyện và các thiết bị thông minh. VA có khả năng tương tác với con người bằng ngôn ngữ tự nhiên cũng như bằng nhiều thứ tiếng khác nhau, trả lời các câu hỏi và thực hiện các nhiệm vụ khác nhau. VA được sử dụng trong lĩnh vực như thương mại điện tử, chăm sóc khách hàng, giáo dục, y tế… Một số ví dụ về công cụ AI về trợ lý ảo là Siri, Alexa, Cortana,…
3. Sản sinh ngôn ngữ tự nhiên (Natural language generation)
Sản sinh ngôn ngữ tự nhiên (NLG) là một AI được lập trình để tạo ra các văn bản tự động và tự nhiên giống như ngôn ngữ của con người. NLG có thể tạo ra các báo cáo, mô tả, tin tức và các tài liệu khác một cách dễ dàng, nhanh chóng, chuyên nghiệp và hấp dẫn, đồng thời tăng cường hiệu quả làm việc. Ứng dụng của sản sinh ngôn ngữ tự nhiên trong nhiều lĩnh vực như nghiên cứu, tạo ra các bài viết (blog, quảng cáo,…).
4. Học sâu (Deep Learning):
Deep learning là một phương pháp học máy dựa trên mạng nơ-ron sâu với nhiều lớp ẩn. Deep learning đã đạt được sự thành công đáng kể trong việc xử lý hình ảnh, âm thanh, và ngôn ngữ tự nhiên. Nó được sử dụng trong các ứng dụng như nhận diện đối tượng, nhận dạng giọng nói và dịch máy.
Ngoài ra, trí tuệ nhân tạo còn tập trung vào các khía cạnh khác như: học máy (machine learning), lý thuyết trò chơi (game theory) và nhiều lĩnh vực khác.
Trí tuệ nhân tạo AI đã mang lại lợi ích gì cho cuộc sống con người?
1. Tối ưu sức lao động con người trong công việc
Trong nhiều quy trình sản xuất công nghiệp và dịch vụ, có nhiều công việc lặp đi lặp lại và đòi hỏi sức lao động lớn. Nhưng với sự phát triển của công nghệ trí tuệ nhân tạo, các hệ thống tự động hóa có khả năng thay thế nhân công trong những công việc đơn giản và lặp lại. Điều này giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào lao động, tiết kiệm chi phí và tăng hiệu suất sản xuất.
AI tự động hóa quá trình kiểm tra chất lượng sản phẩm
Bên cạnh đó, AI cũng có thể giúp tối ưu hóa quá trình quản lý kho hàng. Các hệ thống AI có thể theo dõi số lượng hàng tồn kho, giúp dự báo nhu cầu của khách hàng và đưa ra các giải pháp tối ưu cho việc quản lý kho hàng. Đồng thời, AI còn có thể được sử dụng để tối ưu hóa quá trình sản xuất. Giúp giảm thiểu sự cố trong quá trình sản xuất, từ đó giúp giảm thiểu chi phí và tăng năng suất.
2. Phát hiện và tự động ngăn chặn các rủi ro không đáng có
AI có khả năng phát hiện và tự động ngăn chặn các rủi ro không đáng có. Với sự phát triển của công nghệ, các hành vi bất hợp pháp và tội phạm cũng ngày càng trở nên tinh vi và khó bị phát hiện. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của AI, việc phát hiện và ngăn chặn các hành vi này đã trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
AI được thiết kế để phân tích và xử lý các dữ liệu liên quan đến các hoạt động bất hợp pháp và tội phạm. Nhờ đó, chúng có thể tự động phát hiện và báo cáo các hoạt động này cho các cơ quan chức năng để tiến hành xử lý.
Trí tuệ nhân tạo AI mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống con người
Ngoài ra, cũng có thể sử dụng AI trong kinh doanh để giúp ngăn chặn các hành vi bất hợp pháp. Ví dụ, phát hiện và ngăn chặn gian lận tài chính, vi phạm bản quyền và các hoạt động gian lận khác. Tuy nhiên, cũng cần có chính sách và quy định rõ ràng để đảm bảo rằng việc sử dụng AI không vi phạm quyền riêng tư của cá nhân và không gây ra những vấn đề liên quan đến đạo đức và luân lý.
3. Tiết kiệm thời gian làm việc
Thời gian là tài nguyên quý giá nhất trong cuộc sống của chúng ta. Đặc biệt là trong môi trường kinh doanh, thời gian có thể quyết định đến sự thành bại của một doanh nghiệp. Vì vậy, việc tiết kiệm thời gian làm việc luôn là một ưu tiên hàng đầu của các nhà quản lý.
Tiết kiệm được rất nhiều thời gian và tăng hiệu quả kinh doanh
Một ví dụ về việc áp dụng AI để tiết kiệm thời gian trong lĩnh vực IT. Việc tích hợp công nghệ AI vào dịch vụ mang đến cho người dùng sự thuận tiện trong tương tác và giao dịch. Đồng thời, doanh nghiệp có thể sử dụng AI để phân tích dữ liệu khách hàng. Sau đó, đưa ra các khuyến mãi hay chiến dịch quảng cáo phù hợp với từng nhóm khách hàng. Điều này giúp cho các doanh nghiệp tiết kiệm được rất nhiều thời gian và tăng hiệu quả kinh doanh.
4. Giúp kích thích sự sáng tạo của con người
AI có thể hỗ trợ con người trong việc tạo ra những ý tưởng mới và sáng tạo hơn. Công nghệ AI có thể phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn và cung cấp thông tin cần thiết, giúp con người hiểu rõ hơn về môi trường, thị trường, và xu hướng. Nhờ vào những thông tin này, con người có thể tập trung vào những khía cạnh sáng tạo, đưa ra các giải pháp đột phá và phát triển những ý tưởng mới đáng giá.
Những hạn chế mà trí tuệ nhân tạo AI vẫn còn gặp phải
Như bất kỳ công nghệ nào khác, AI cũng có những hạn chế tiềm tàng. Để hiểu rõ hơn, tham khảo các hạn chế và khó khăn của công nghệ này dưới đây:
1. Chi phí cao
Việc tạo ra trí thông minh nhân tạo đòi hỏi chi phí rất lớn với những loại máy móc phức tạp. Việc sửa chữa và bảo trì cũng đòi hỏi chi phí cao. Những chương trình cần được phân cấp thường xuyên để đáp ứng nhu cầu cho sự thay đổi của môi trường và những yêu cầu cải tiến máy móc. Không chỉ vậy, trong trường hợp có hỏng hóc nghiêm trọng, thủ tục khôi phục lại các mã và tái kích hoạt hệ thống cũng đòi hỏi một khoảng thời gian lớn và chi phí đắt đỏ.
2. Không có cảm xúc và sự linh hoạt như con người
Vì AI là một thiết bị máy móc, nên các phần mềm AI sẽ không có được cảm xúc của một con người. Con người chúng ta, trong các tình huống khác nhau, có thể có các phương pháp linh hoạt khác nhau để xử lý. Nhưng AI là một thiết bị, nó sẽ không có được sự linh hoạt khi gặp những tình huống bất ngờ.
Nhiều công ty công nghệ đang cạnh tranh để phát triển AI có cảm xúc (AI feeling). Tuy nhiên chúng ta chưa có mô hình AI nào thực sự có cảm xúc.
Các mô hình AI hiện tại đã nhận biết cảm xúc khá tốt; tốt hơn việc mô phỏng và phản ứng. Tuy nhiên, để đạt được việc các mô hình AI có phản ứng cảm xúc thích hợp trước một tình huống cụ thể thì rất khó.
3. Thiếu tính linh hoạt
Trí thông minh là do tạo hóa mang lại cho mỗi người. Máy móc thì không có bất kì cảm xúc hay tính đạo đức nào. Máy móc chỉ thực hiện những gì được lập trình sẵn và không thể đưa ra phán quyết đúng hay sai, thậm chí không thể đưa ra quyết định thực hiện nhiệm vụ nếu gặp phải những tình huống không quen thuộc. Khi đó chúng có thể hoạt động không đúng so với những gì được “ra lệnh” trước.
4. Nguy cơ rò rỉ dữ liệu
AI hoạt động dựa trên dữ liệu được thu thập từ người dùng. Nếu các hệ thống AI không được bảo vệ tốt, dữ liệu này có thể bị rò rỉ và bị sử dụng sai mục đích.
5. Thất nghiệp
Việc máy móc có thể thay thế con người có thể dẫn đến tình trạng thấy nghiệp quy mô lớn, trầm cảm, nghèo đói và các tệ nạn xã hội. Con người bị tước đoạt công việc, bị bỏ lại với thời gian trống rỗng. Nếu việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trở nên tràn lan, con người sẽ mất đi sức sáng tạo và trở nên lười biếng. Trí thông minh nhân tạo được sử dụng dưới bàn tay kẻ xấu chính là mối nguy hại với nhân loại nói chung. Nó có thể dẫn tới hủy diệt hàng loạt.
Trí tuệ nhân tạo AI và robot không chỉ cải thiện cách sống, cách nghĩ của chúng ta mà còn có thể giúp chúng ta khám phá ra những chân trời mới. Con người ngày càng trở nên tốt hơn trong việc xác định mong muốn của mình và nhanh chóng biến chúng thành hiện thực. Mọi thứ sẽ diễn ra nhanh đến mức chúng ta không kịp nhận thấy những thay đổi nhỏ và dễ dàng thích ứng với sự thay đổi mà nó mang lại cho chúng ta. Tuy nhiên cũng cần phải nhìn nhận rõ những mặt trái của trí tuệ nhân tạo để có thể có những cách sử dụng tối ưu hơn.
Vậy AI có phải là tương lai công nghệ của xã hội hiện nay?
Công nghệ AI đã mang lại thành công lớn trong các ngành công nghiệp khác nhau, tuy nhiên đỉnh cao phát triển của nó vẫn chưa đến. Năm 2016, thị trường toàn cầu của AI đạt trị giá 4 tỷ USD nhưng dự đoán sẽ lên tới 169 tỷ USD vào năm 2025 và 15.700 tỷ USD vào năm 2035. Với xu thế phát triển công nghệ và ứng dụng trong đời sống xã hội đang thay đổi không ngừng, công nghệ AI đang là điểm đến nhiều hơn nữa của đa số các nhà khoa học trong tương lai.
Trí tuệ nhân tạo AI đang ngày càng phát triển và chúng cũng rất biết học hỏi để hoàn thiện mình hơn. Với những hạn chế đã liệt kê ở trên, trong tương lai những người tạo ra trí tuệ nhân tạo có thể khắc phục để mang lại những trải nghiệm tuyệt vời hơn cho người dùng. Điều này giúp cải thiện hiệu quả, tăng năng suất và góp phần thúc đẩy cho xã hội.
Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều ý kiến đa chiều đánh giá về tầm ảnh hưởng của AI ở tương lai. Sự phát triển của công nghệ này có gây nguy hiểm cho người dùng hay không? Đứng trước những luồng thông tin đa chiều, việc triển khai AI được đặt ra một số thách thức. Nhưng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ và tiềm năng của AI. Chúng được dự đoán sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong tương lai công nghệ.