Trà đạo là một nét đặc trưng không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản, thể hiện phong cách sống và tâm hồn nghệ thuật của con người xứ Phù Tang.

Văn hóa trà đạo Nhật Bản có truyền thống từ rất lâu đời, được duy trì và phát triển cho đến ngày nay. Mỗi khi nhắc đến Nhật Bản mọi người thường nghĩ ngay tới những buổi thưởng trà cùng với những lễ nghi độc đáo, tất cả đã đem tới sự đặc sắc cho nghệ thuật truyền thống này.

Vậy bạn đã biết về văn hóa trà đạo nổi tiếng của Nhật Bản chưa? Dưới đây sẽ cung cấp cho bạn thêm thông tin, lịch sử, ý nghĩa và các quy tắc thưởng trà để bạn hiểu rõ hơn về nền văn hóa đặc biệt này!

Nội dung bài viết

Trà đạo Nhật Bản là gì?

Trà đạo Nhật Bản còn được biết đến với cái tên Chanoyu (茶の湯, nghĩa đen là “nước nóng dùng pha trà”) hay Sadō và Chadō (茶道, nghĩa đen là “phương thức thưởng trà”) là một nghi lễ chuẩn bị và thưởng trà trong phòng trà truyền thống với sàn trải chiếu Tatami. Ngoài việc uống trà, một trong những mục đích chính của trà đạo là để giải trí và thư giãn trong bầu không gian tĩnh lặng hòa hợp với thiên nhiên.

Ngày nay, trà đạo được thực hiện như một thú vui. Nghi lễ trà với nhiều mức độ trang trọng và chân thực khác nhau được tổ chức trên khắp nơi, để du khách có thể dễ dàng trải nghiệm văn hóa trà của Nhật Bản.

Lịch sử trà đạo Nhật Bản

Trà được du nhập vào Nhật Bản vào thế kỷ thứ 8 từ Trung Quốc và được sử dụng như một loại đồ uống chữa bệnh chủ yếu trong giới tu sĩ và tầng lớp thượng lưu. Mãi đến thời Muromachi (1333 – 1573), đồ uống này mới trở nên phổ biến đối với mọi người thuộc mọi tầng lớp xã hội. Đối với những thành viên giàu có trong xã hội, các bữa tiệc uống trà trở nên phổ biến, trong đó những người tham gia sẽ khoe những bát trà tinh tế và thể hiện kiến thức của họ về trà.

Cùng lúc đó, một phiên bản tiệc trà tinh tế hơn được phát triển với sự đơn giản lấy cảm hứng từ Thiền và nhấn mạnh hơn vào tâm linh. Chính từ những cuộc tụ họp này mà trà đạo Nhật Bản đã ra đời. Cha đẻ của phong cách uống trà hiện đại là Sen no Rikyu (1522-1591), người ủng hộ sự đơn giản mộc mạc, khắc khổ. Hầu hết các trường phái trà đạo ngày nay, bao gồm Omotesenke và Urasenke, đều phát triển từ những lời dạy của ông.

Ý nghĩa của trà đạo Nhật Bản

Một trong những yếu tố quan trọng của văn hóa trà đạo Nhật Bản là khám phá sự tĩnh lặng và sự gắn kết với tự nhiên. Trong trà đạo, cả quá trình pha trà lẫn việc thưởng thức đều được thực hiện một cách bình tĩnh và tỉ mỉ. Người tham gia cần tập trung vào từng chi tiết nhỏ, chú ý đến mỗi hương vị và cảm nhận trạng thái tâm hồn trong từng giọt trà.

Ngoài việc là một hoạt động cá nhân, trà đạo Nhật Bản còn được coi là một dịp để gặp gỡ và giao lưu văn hóa. Người ta thường tổ chức các buổi lễ trà, gọi là “chakai” hoặc “chaji”, để mời những người yêu trà cùng tham gia. Những người tham gia cùng nhau ngồi thưởng thức trà, trò chuyện và trải nghiệm không gian yên bình. Đây là dịp để tạo ra sự gắn kết và tương tác giữa các thành viên trong cộng đồng.

Văn hoá trà đạo Nhật Bản cũng thể hiện sự tôn trọng và tình yêu đối với thiên nhiên thông qua việc sử dụng các vật liệu tự nhiên như trà, gốm sứ và cây cỏ. Trà được trồng và chế biến theo cách truyền thống để giữ nguyên hương vị và chất lượng tốt nhất. Ấm, chén được làm thủ công và được coi là một tác phẩm nghệ thuật. Qua việc tạo ra những sản phẩm tự nhiên và handmade, trà đạo tôn vinh và bảo vệ sự tinh khiết và vẻ đẹp của tự nhiên.

Hơn nữa, trà đạo không chỉ là một hoạt động riêng lẻ mà còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác của văn hoá Nhật Bản. Nó có liên quan mật thiết đến nghệ thuật, triết học, thi ca và văn hóa ẩm thực. Nghệ thuật trang trí không gian trà và các phong cách đèn trà cũng được coi là một phần không thể thiếu trong trà đạo, mang đến không gian thẩm mỹ và tốt đẹp. Triết học và tư tưởng của trà đạo cũng được thể hiện qua những bài thơ và văn xuôi trong thời kì Edo, như trong tác phẩm của Matsuo Basho và Kobayashi Issa.

Thậm chí, nguyên tắc của trà đạo cũng đã ảnh hưởng đến văn hóa ẩm thực với các nhà hàng trà truyền thống “ryōtei” và các món ăn kèm trà như “wagashi” và “kaiseki”.

5 QUY TẮC TRÀ ĐẠO TRONG VĂN HÓA NHẬT BẢN

Một buổi trà đạo trang trọng, đầy đủ là một sự kiện kéo dài nhiều giờ, bắt đầu bằng bữa ăn kaiseki, sau đó là một bát trà đặc và kết thúc bằng một bát trà loãng. Tuy nhiên, hầu hết các nghi lễ trà ngày nay đều là được rút ngắn, chỉ giới hạn ở việc thưởng thức một chén trà. Nghi thức của một buổi trà đạo có sự khác biệt giữa các trường phái với nhau. Nhưng hiện nay mọi người chỉ cần nắm một vài quy tắc sau:

Trang phục

Tránh thời trang lòe loẹt và hương thơm làm xao lãng trải nghiệm uống trà. Mặc quần áo khiêm tốn, tháo đồ trang sức có thể làm hỏng dụng cụ pha trà và tránh dùng nước hoa nồng nặc.

Vườn

Địa điểm tổ chức trà đạo truyền thống được bao quanh bởi một khu vườn , mặc dù nhiều địa điểm hiện đại không có vườn. Khu vườn được cố tình giữ yên tĩnh và đơn giản để khuyến khích tinh thần bình tĩnh. Tránh dùng những loại hoa có màu sắc lòe loẹt hoặc có mùi hương nồng nàn vì chúng gây xao lãng. Những viên đá có hình dạng và kích cỡ khác nhau tạo nên con đường dẫn đến quán trà. Một chiếc đèn lồng bằng đá được đặt gần một bồn đá gần lối vào để du khách rửa tay trước khi vào trà thất.

Phòng trà đạo Nhật Bản

Buổi lễ trà đạo Nhật Bản theo truyền thống được tổ chức trong phòng trải chiếu tatami. Lối vào dành cho khách đôi khi được giữ ở mức thấp khiến khách bước vào phải cúi người xuống, tượng trưng cho sự khiêm tốn. Các yếu tố trang trí trong phòng trà, bao gồm một hốc tường (tokonoma), nơi trưng bày một cuộn giấy hoặc hoa theo mùa.

Sau khi cúi chào, vị khách đứng đầu bước vào phòng và chọn chỗ ngồi gần góc tường nhất, theo sau là những vị khách khác. Lý tưởng nhất là khách nên ngồi ở tư thế seiza trên sàn trải chiếu tatami. Sau khi khách đã vào vị trí, theo thông lệ, họ phải cúi chào một lần nữa trước khi quan sát những đồ trang trí đã được lựa chọn cẩn thận cho dịp này.

Chuẩn bị trà

Chủ nhà thường chuẩn bị trà trước mặt khách. Các dụng cụ chính bao gồm máy pha trà (chasen), hộp đựng trà bột trà xanh (natsume), muỗng trà (chashaku), bát trà, hộp hoặc đĩa đựng đồ ngọt, ấm đun nước và bếp than. Mỗi dụng cụ đều được lựa chọn cẩn thận tùy theo hoàn cảnh và có vị trí cụ thể.

Thưởng thức trà

Đồ ngọt Nhật Bản được phục vụ trước trà và phải được ăn trước khi uống trà. Chén trà được đặt trên tấm chiếu tatami trước mặt bạn, mặt trước hướng về phía bạn. Nhấc nó lên bằng tay phải và đặt nó vào lòng bàn tay trái của bạn. Dùng tay phải xoay nó khoảng 90 độ theo chiều kim đồng hồ để mặt trước của nó không hướng về phía bạn nữa. Uống trà trong vài ngụm và đặt nó trở lại tấm chiếu. Hãy cúi đầu và bày tỏ lòng biết ơn sau khi nhận và uống xong trà.

Đến cuối buổi lễ, sẽ có thời gian để kiểm tra và đánh giá bát trà bằng cách nâng nó lên. Sau khi hoàn tất, hãy xoay bát sao cho mặt trước hướng về phía chủ nhà. Chủ nhà có thể hỏi khách có muốn uống thêm một lượt trà nữa không, nếu không, buổi trà đạo kết thúc khi chủ nhà rửa sạch dụng cụ pha trà và trả lại thiết bị về vị trí cũ trước khi bắt đầu.

LỜI KẾT

Trà đạo Nhật Bản không chỉ là một phương pháp nấu trà, mà còn là một nghệ thuật và triết lý sống. Với sự tỉ mỉ và tôn trọng tự nhiên, nó tạo ra một không gian yên bình và ẩn chứa các giá trị như tôn trọng, sự chân thành và sự tĩnh tâm. Văn hoá trà đạo Nhật Bản đã trở thành một phần quan trọng và không thể thiếu trong cuộc sống người dân Nhật Bản, đóng vai trò là một nguồn cảm hứng sâu sắc và một phương tiện để khám phá cái đẹp trong cuộc sống.

Tìm hiểu thêm:

Sinh viên: Trần Hồng Thắm

Mã sinh viên: 21051019

Lớp: QH-2021-E KTQT CLC 7

Mã học phần: INE3104 4

VĂN HÓA - DU LỊCH

Đặc sắc văn hóa trà đạo Nhật Bản – 5 quy tắc trà đạo cơ bản.